Inleiding
De Franse bezetting van Marokko markeert een cruciale periode in de moderne geschiedenis van Noord-Afrika. Wat begon als diplomatieke inmenging in de vroege 20e eeuw, mondde uit in een volledige koloniale overheersing die bijna een halve eeuw zou duren. In dit artikel nemen we een kijkje in de gebeurtenissen die tot het Franse protectoraat leidden, de impact op de Marokkaanse samenleving, en de erfenis die tot op de dag van vandaag voelbaar is.
De Aanloop naar Bezetting
Aan het begin van de 20e eeuw was Marokko een onafhankelijk koninkrijk met een strategische ligging en rijk aan grondstoffen. Europese grootmachten, waaronder Frankrijk, Duitsland en Spanje, streden om invloed in de regio. Na de Algeciras-conferentie in 1906, waar Frankrijk formeel werd erkend als dominante macht in Marokko, werd de basis gelegd voor een protectoraat.
Op 30 maart 1912 werd het Verdrag van Fès ondertekend. Daarmee kwam Marokko onder formeel Frans protectoraat te staan, met uitzondering van enkele noordelijke en zuidelijke regio’s die onder Spaans gezag vielen. De Franse resident-generaal kreeg vrijwel absolute macht, terwijl de Marokkaanse sultan slechts een ceremoniële rol behield.
Verzet en Beheersing
Hoewel Frankrijk zich presenteerde als “beschermer”, werd het protectoraat al snel een systeem van koloniale overheersing. Franse infrastructuur, onderwijs en wetten werden ingevoerd, vaak ten koste van lokale tradities en autonomie. Tegelijkertijd groeide het verzet, zowel in stedelijke als landelijke gebieden.
Een bekend voorbeeld is de Rifoorlog (1921–1926), geleid door Abdelkrim El Khattabi, die een onafhankelijk republiek uitriep in het Rifgebied. Deze opstand werd bloedig neergeslagen door gezamenlijke Franse en Spaanse troepen, waarbij ook chemische wapens werden ingezet.
De Weg naar Onafhankelijkheid
Na de Tweede Wereldoorlog groeide het Marokkaanse nationalisme. De Istiqlal-partij werd opgericht en riep openlijk op tot onafhankelijkheid. In 1953 werd Sultan Mohammed V in ballingschap gestuurd, wat leidde tot massale protesten. Uiteindelijk keerde hij terug in 1955 en begon de overgang naar soevereiniteit.
Op 2 maart 1956 werd Marokko officieel onafhankelijk van Frankrijk. Een jaar later trok ook Spanje zich grotendeels terug, al bleven enkele enclaves in Spaanse handen.
Erfenis van het Koloniale Tijdperk
De Franse bezetting liet diepe sporen na: het rechtssysteem, infrastructuur, onderwijs en tweetaligheid (Arabisch en Frans) zijn blijvende nalatenschappen. Tegelijkertijd leeft de herinnering aan verzet, onderdrukking en strijd voor waardigheid voort in de Marokkaanse identiteit.
